У беларусаў ткацтва было хатнім заняткам жанчын, і толькі з развіццём таварнай вытворчасці яно стала доляй мужчын-рамеснікаў. Любая дзяўчына з малых гадоў умела ткаць паясы, ручнікі, абрусы, пакрывалы, фіранкі, ходнікі і многае іншае. Упрыгожванні, каляровае спалучэнне, арнаментальныя матывы кожнай рэчы неслі даволі глыбокі сакральны сэнс і часта выконвалі не проста дэкаратыўную функцыю, але былі праявай забытых альбо завуаліраваных абрадаў і рытуалаў.
Падрыхтоўка матэрыялу
Асноўнай сыравінай для вырабу тканін у хатніх умовах у беларусаў быў лён. У канцы лета яго выдзіралі з зямлі з каранямі і рассцілалі на зямлі “мокнуць”. Па сканчэнні аднаго-паўтара месяца сцеблі збіралі, абівалі галоўкі з насеннем пры дапамозе валька (“пранiка”), высушвалі і мялі пры дапамозе мялкі (“цернiцы”). Для ачышчэння валакна ад дробных кавалачкаў кастрыцы выкарыстоўвалі падобнае на меч або рыдлёўку драўлянае трапала.
Пасля трапаны лён часалі пры дапамозе металічнага або драўлянага грэбня або шчоткі, зробленай з шчаціння дзіка. Атрыманае пасля часання чыстае валакно кужаль спляталі ў косы і ў такім выглядзе захоўвалі да прадзення.
Прыладай прадзення служыў калаўрот, прасніца, верацяно. Для лепшага скручвання нітак пралля змочвала валакно слінай, таму пража станавілася вільготнай і патрабавала прасушкі, для чаго выкарыстоўвалі матавіла (“вiтушка”). Толькі пасля гэтага прыступалі да працаёмкага працэсу ткацтва.
Працэс ткацтва
Стварэнне тканіны на “кроснах” (ручным гарызантальным ткацкім станку) - гэта перапляценне бескаляровых падоўжаных нітак асновы і каляровых папярочных “уточных” нітак. Падчас найбольш працаёмкай аперацыі - запраўкі станка, кожная з нітак асновы прапускаецца праз вузельчыкі аднаго з “нітоў” - сетачных рамак, прызначаных для прыпадымання альбо апускання нітак асновы. Размеркаванне нітак па нітах вызначае малюнак будучай тканіны. Запраўка кроснаў выконваецца ўдваіх і патрабуе высокага майстэрства.
Беларускі ручнік
Багата ўпрыгожаны ручнік служыў не толькі для бытавых патрэб чалавека, але і з'яўляўся абавязковым атрыбутам у розных абрадах, з ім звязана мноства прыкмет, якія бяруць пачатак яшчэ з дахрысціянскіх часоў.
Ручнік суправаджаў чалавека ад нараджэння і да смерці. “Баба” прымала немаўля, абгарнуўшы рукі кавалкам новага палатна, каб “не жыў з голымі рукамі”. На хрэсьбіны дарылі ручнік кума і “бабкі”. На ручніках нябожчыка апускалі ў магілу. Падчас бедстваў, засухі, эпідэмій ткалі ўсім мястэчкам асаблівы ільняны ручнік "абыдзеннік".
Самымі прыбранымі, шчодра ўпрыгожанымі, яркімі былі вясельныя ручнікі. Вышыўка на тканіне, па павер'ях, павінна была засцерагаць маладых ад дрэннага лёсу. Ручнікамі ўпрыгожвалі вясельны цягнік - коней, збрую, вопратку гасцей. На ручніку стаялі жаніх і нявеста падчас вянчання ў храме.